In deel 1 zagen we hoe we binnen religie soms onze grenzen kwijtraken. Dat gebeurt wanneer we ons afstemmen op externe overtuigingen, verwachtingen of hoe anderen het doen, omdat dat veiliger voelt. Toch is het kennen van je eigen grenzen essentieel. Ze vormen namelijk de basis van waaruit je leeft, voelt, zoekt, je verbindt - en dus ook van waaruit je God ervaart.
Als je je grenzen kent, ben je meer aanwezig in jezelf. Je voelt dan een duidelijke 'ja' of 'neen'. We hoeven dan niet zo na te denken of af te stemmen met iets buiten ons, we voelen gewoon wat passend is. Gezonde grenzen helpen je dan ook te onderscheiden: Wat geloof ík echt? Wat voelt kloppend – en wat draag ik alleen omdat het ‘zo hoort’? Vanuit die plek kun je eerlijker leven en openstaan voor een authentieke relatie met anderen en met God - niet gestuurd door regels of verwachtingen, maar gevoed vanuit wie jij bent.
Herstel begint met erkennen
Herstel van vervaagde grenzen begint bij het erkennen dát er grenzen waren - en dat ze niet zijn gerespecteerd. Misschien door anderen, misschien door jezelf, of allebei.
Dit kan betekenen dat:
• Je eindelijk de pijn toelaat die je lang hebt weggeduwd.
• Je terugkijkt op relaties of systemen waarin je niet werd beschermd
• Je eerlijk durft te kijken naar hoe ver je van jezelf verwijderd bent geraakt.
Dit is geen aanklacht tegen wie je was of hoe je hebt gereageerd. Als mens doen we wat nodig is om te overleven - ook als dat betekent dat we onze eigen grenzen overschrijden. Erkennen is de eerste stap in je herstel: eerlijk durven kijken, zodat je kan beslissen om voor jezelf op te komen.
Leren voelen: terug naar je lichaam
Grenzen zitten niet in je hoofd - ze beginnen in je lichaam. Je kunt ze niet bedenken met je verstand: ‘dit is nu mijn grens’. Je voelt ze. Soms als spanning, verkramping, benauwdheid – of juist als opluchting en ontspanning. Bijvoorbeeld: je zegt ‘ja’ op een uitnodiging, maar voelt meteen een knoop in je maag. Dat is geen toeval, maar het is je lichaam dat iets probeert te zeggen. Je lichaam draagt diepe wijsheid in zich, maar we hebben vaak niet geleerd om erop te vertrouwen. In plaats daarvan zijn we gaan afstemmen op wat hoort, wat verwacht wordt of wat als veilig geldt volgens anderen.
Een zachte manier om opnieuw contact te maken met je lichaam is door te letten op fysieke sensaties:
• Hoe voelt het als iemand dichtbij komt?
• Wanneer ervaar je spanning of onrust?
• Wat gebeurt er met je lichaam als je iets doet wat je eigenlijk niet wilt?
Na verloop van tijd merk je dat uit die signalen ook antwoorden ontstaan op vragen als:
• ‘Geloof ik dit nu écht?’
• ‘Waar heb ik nu echt behoefte aan?’
• ‘Voelt dit goed voor mij?’
Maak het stil om je heen en in jezelf. Probeer je grenzen vooral te voelen in plaats van te beredeneren. In het begin zijn de signalen misschien nog vaag, maar met tijd en oefening kom je steeds beter in contact met je eigen stem.
Je lichaam opnieuw leren voelen kan lastig zijn – zeker als er trauma is. Als je merkt dat je blokkeert of overweldigd raakt, zoek dan ondersteuning. Wat mij persoonlijk hielp was haptotherapie (lichaamsgerichte therapie) en het reguleren van mijn zenuwstelsel.
Onze stem weer gebruiken
Wanneer je je grenzen weer begint te voelen, volgt de volgende stap: ze aangeven. Misschien is het al een grote stap om voor jezelf te erkennen en accepteren wat jouw grenzen zijn. De stap daarna is om ze uit te spreken naar een ander. Dat kan spannend zijn, zeker als je dit lange tijd niet hebt gedaan.
Begin klein, in situaties die veilig voelen. Misschien helpt het om je gedachten eerst op te schrijven voordat je ze uitspreekt. Zo geef je jezelf de ruimte om te voelen wat je nodig hebt, en hoe je dat wilt verwoorden.
Praktische tips:
• Sta eerst even stil: wat voel je, wat heb je nodig – van jezelf én van de ander?
• Wees helder en eerlijk, zonder jezelf te veroordelen.
• Gebruik "ik"-boodschappen: "Ik merk dat ik rust nodig heb…" of "Ik voel dat dit te veel is voor mij…"
• Wees voorbereid op weerstand – zowel intern (schuldgevoel, twijfel) als extern. Blijf bij je intentie: je stelt deze grens uit liefde voor jezelf.
• Oefen, met mildheid. Hoe vaker je het doet, hoe vertrouwder het wordt.
Bouwen aan een nieuw fundament
Herstellen van jaren waarin je grenzen zijn genegeerd, is geen rechte lijn. Soms voel je je krachtig, op andere momenten juist schuldig of onzeker. En toch is het goed om te onthouden dat:
-
Je gevoel geen last is, het is je richtingaanwijzer.
-
Enkel jij kan voelen wat passend is voor jou - ook als dat afwijkt van wat anderen verwachten.
-
Twijfel niet betekent dat je verkeerd zit, maar wel dat je nog meer mag luisteren naar wat er in je leeft.
Naarmate je je grenzen leert aangeven en ze ook gerespecteerd worden, zal je je steeds veiliger in jezelf voelen. Soms zal je merken dat je je grens wil verzachten en andere keren zal je de grens dan weer strikter willen maken. In ieder geval, stap per stap, brengt elke grens die je voelt en bewaakt, je dichter bij wie je werkelijk bent.
“Daring to set boundaries is about having the courage to love ourselves, even when we risk disappointing others.”
- Brené Brown
Bronnen:
Caldwell Christine, Bodyfulness. Somatic Practices for Presence, Empowerment and Waking up in this life, Colorado 2018.
Bessel Van Der Kolk, Traumasporen in lichaam, brein en geest, 2022 Eeserveen.
Aposhyan Susan, Embodied Spiritualiteit. Open je hart voel je lichaam, Colorado 2022.
Reactie plaatsen
Reacties